Jan werkt al 22 jaar bij Vanboeijen, in verschillende functies, altijd met dezelfde doelgroep: mensen met een intensieve ondersteuningsbehoefte. Tijdens ons gesprek gebeurt er van alles om ons heen. Er worden dagbestedingsproducten opgehaald, cliënten zwaaien voor het raam en op de achtergrond klinkt het vaste ritme van de dag. Voor iemand met ADD* best veel prikkels, maar Jan vertelt met passie zijn verhaal.

“Ik begon ooit op locatie de Hermelijn (deze locatie bestaat niet meer), toen bekend als de plek voor ‘de zwaarste gevallen’,” vertelt Jan. “Drie jaar geleden werd ik gevraagd om tijdelijk bij te springen op de Ketellapper. Een paar jaar later loop ik hier nog steeds rond — en ik merk wel dat dit helemaal mijn plek is geworden.” 

Van betekenis zijn voor cliënten

Wat Jan vooral waardeert in zijn werk, is de rol die hij kan vervullen in het leven van de bewoners en cliënten. “Met een aantal werk ik al vanaf het begin. Je merkt dat je echt iets kunt betekenen in hoe zij zich voelen en gedragen. Als je ziet dat iemand jou herkent als veilige ander, dan weet je dat je verschil maakt.” Hij straalt rust uit en dat voelt de groep. “Ze vertrouwen me in wat ik doe en zeg – maar vooral in wat ik níet zeg. Dat moet je leren uitstralen.”

Jan vertelt hoe gedragsproblemen ontstaan uit een diepere behoefte. “Een cliënt zei ooit: ‘Jan, hoe moet ik jullie vertrouwen als ik mezelf niet eens vertrouw.’ Toen dacht ik: ja, daar zit het hem in. Die onzekerheid zie je vaak terug. In boosheid, in teruggetrokken gedrag, of juist in heel aanwezig zijn.” Juist die puzzel maakt dit werk voor hem zo interessant. “Je moet tussen de regels door leren kijken. Veel gedrag heeft een reden, maar die ligt soms diep verstopt. En dat ontrafelen, dat is waar ik van hou.”

De belangrijke andere zijn

Jan probeert hierin de belangrijke andere te zijn. “Niet alleen betrouwbaar. Het is méér dan dat. Bewoners en cliënten moeten voelen dat je er echt voor ze bent, ook als het moeilijk wordt.” Dat vertrouwen komt zowel door wat je zegt, en vooral door wat je uitstraalt. “Ze herkennen snel: hij snapt mij. Hij begrijpt waarom ik dingen doe zoals ik ze doe.”

Naast zijn serieuze kant staat Jan ook bekend als de grootste grappenmaker van de Ketellapper. “Ik ben de grootste keter hier. Daarnaast  kan ik ook heel streng zijn. Het is belangrijk dat bewoners en cliënten weten waar ze aan toe zijn. Duidelijkheid is veiligheid.” Dat blijkt ook uit zijn creatieve grappen. “Ik had laatst een pot jam mee en een fietspomp. ‘Pump Up the Jam’, weet je wel? De bewoners en cliënten gieren het uit. Er zijn er zelfs die gaan meezingen.”

Inhoudelijk werk, weinig verzorgingstaken

Een ander pluspunt voor nieuwe collega’s: de focus ligt vooral op gedrag. “Er zijn nauwelijks verzorgingstaken. Je werkt met mensen die verbaal zijn en veel kunnen. Alleen de emotionele ontwikkeling blijft achter. Dat maakt het werken inhoudelijk echt interessant.”

Werk met je hart en hou het vol

De balans tussen betrokkenheid en professionaliteit is iets wat Jan ook graag aan collega’s meegeeft. “Je moet leren die knop om te zetten. Als je dat niet doet, neem je de spanning mee naar huis.” In het begin was dat ook voor Jan lastig. “Ik heb vaak ’s nachts wakker gelegen, puzzelend over een situatie. Maar ik heb geleerd om het los te laten. Anders houd je het niet vol.”

Jan sluit af met een moment dat hem altijd bijblijft. “Ik werkte op een woning waar drie dames woonden. Die avond, vlak voor het slapen, zei één van hen: ‘Welterusten Jan. Jij bent belangrijk voor mij.’ Even later hoorde ik het nog twee keer. Toen kreeg ik tranen in mijn ogen. Op zo’n moment weet je: ik doe ertoe voor de bewoners en cliënten.”

*ADD is een vorm van ADHD waarbij iemand vooral moeite heeft met aandacht en concentratie, maar niet hyperactief is.